Tegoroczny Nobel z fizyki przyznany za badania nad klimatem i innymi systemami złożonymi
5 października 2021, 11:04Królewska Szwedzka Akademia Nauk ogłosiła, że tegoroczna Nagroda Nobla z fizyki została przyznana za wkład w zrozumienie złożonych systemów fizycznych. Połową nagrody podzielą się Syukuro Manabe i Klaus Hasselmann za fizyczne modelowanie klimatu Ziemi, obliczenie jego zmienności i wiarygodne przewidzenie procesu ocieplania się. Druga połowa trafi do Giorgio Parisiego za odkrycie współzależności nieuporządkowania i fluktuacji w systemach fizycznych, od skali atomowej po planetarną.
Nobel z medycyny lub fizjologii za prace nad receptorami ciepła i dotyku
5 października 2021, 09:32David Julius i Ardem Patapoutian podzielili się Nagrodą Nobla z fizjologii lub medycyny. Obaj uczeni, pracując oddzielnie, odkryli w skórze receptory temperatury i dotyku, a ich praca daje nadzieję na stworzenie nowych środków przeciwbólowych. Obaj wykazali, w jaki sposób ludzki organizm zamienia impuls cieplny czy dotyk w sygnał elektryczny. Jak stwierdził przyznający nagrodę Instytut Karolinska, proces ten pozwala nam odbierać sygnały z zewnątrz i adaptować się do nich.
Fermilab buduje ostatni z wielkich detektorów, które mają znaleźć neutrino sterylne i fizykę poza MS
4 października 2021, 09:26W Fermi National Accelerator Laboratory (Fermi Lab), jednej z najbardziej zasłużonych instytucji dla rozwoju fizyki cząstek, trwa właśnie budowa ostatniego z wielkich detektorów, który ma badać neutrino i szukać dowodów na istnienie fizyki poza Modelem Standardowym. Zespół detektorów powstaje w ramach Short-Baselina Neutrino Program.
Precyzyjne pomiary neutronowej „skórki” jądra atomu zmieniają wiedzę o gwiazdach neutronowych
30 września 2021, 12:48Fizycy z Thomas Jefferson National Accelerator Facility (TJNAF – Jefferson Lab) zmierzyli z niezwykłą dokładnością grubość neutronowej „skórki” tworzącej otoczkę jądra ołowiu. Na łamach Physical Review Letters poinformowali, że grubość ta wynosi 0,28 milionowych części nanometra. A ich pomiary mają duże znaczenie dla określenia struktury i rozmiarów... gwiazd neutronowych.
Polacy rozwiązali zagadkę radioaktywnych skamieniałości
29 września 2021, 13:03Polscy naukowcy wyjaśnili, jak tworzą się radioaktywne skamieniałości oraz jakie procesy prowadzą do ich powstania. Nikt wcześniej nie prowadził tak szczegółowych badań tego zagadnienia. Polacy utworzyli interdyscyplinarny zespół, który poddał szczegółowym analizom kilkadziesiąt skamieniałości z Polski, Francji i Maroka
DNA zdradza, skąd pochodzili Etruskowie
27 września 2021, 09:41Etruskowie od dawna fascynują badaczy. Tajemniczy sąsiedzi i rywale Rzymu, który rozwinęli wysoką cywilizację, osiągnęli mistrzostwo w metalurgii i posługiwali się nieindoeuropejskim językiem wciąż są przedmiotem sporów i badań naukowych. Teraz naukowcom z Niemiec, Włoch, USA, Danii i Wielkiej Brytanii udało się zbadać DNA osób powiązanych kulturowo z Etruskami i rzucić nieco światła na ten fascynujący lud.
Instalacja artystyczna spopularyzuje idee fizyki kwantowej
24 września 2021, 05:28„Light Travel” to tytuł projektowanej właśnie instalacji artystycznej dr Karoliny Wojnowskiej-Paterek, architektki z Uniwersytetu Mikołaja Kopernika. Projekt z dziedziny „art and science”, którego celem jest popularyzacja idei fizyki kwantowej przez sztukę, realizuje z mężem, prof. Tomaszem Paterkiem z Uniwersytetu Gdańskiego. Jak podkreśla twórczyni, nowa instalacja zilustruje przebywanie w dwóch miejscach jednocześnie - fundament fizyki kwantowej.
Pierwsze litewskie wydanie „Bajek robotów” Stanisława Lema
17 września 2021, 10:23Staraniem Instytutu Adama Mickiewicza oraz Instytutu Polskiego w Wilnie ukazało się pierwsze litewskie wydanie "Bajek robotów" Stanisława Lema. Premiera bogato ilustrowanej książki w tłumaczeniu Viktorasa Tamođiűnasa będzie miała miejsce 19 września podczas otwarcia wystawy "Bajki robotów" w Bibliotece Narodowej Litwy w Wilnie (Lietuvos nacionalinė Martyno Mažvydo biblioteka). Książka trafi do rąk litewskiego czytelnika dzięki wydawnictwu Odilė.
MIT ogłasza przełom. Za 4 lata może powstać pierwszy reaktor fuzyjny, który wytworzy energię netto
15 września 2021, 15:59Po trzech latach pracy inżynierom z MIT udało się zwiększyć moc wysokotemperaturowego nadprzewodzącego elektromagnesu dla reaktorów fuzyjnych do rekordowych 20 tesli. Tym samym stworzyli najpotężniejszy magnes tego typu. Osiągnięcie to pozwoli na zbudowanie pierwszej elektrowni fuzyjnej, zdolnej do wygenerowania większej ilości energii niż sama pobiera.
O nadwadze decyduje nie to, ile jemy, ale to, co jemy
15 września 2021, 09:19Autorzy artykułu opublikowanego w Americal Journal of Clinical Nutrition podważają powszechnie panujące przekonanie, że to nadmierna ilość spożywanego jedzenia prowadzi do otyłości. Ich zdaniem model bilansu energetycznego, zgodnie z którym nadwaga i otyłość pojawiają się, gdy pobieramy więcej energii niż wydatkujemy, zawiera liczne błędy. Proponują stosowanie modelu węglowodanowo-insulinowego, zgodnie z którym nadwagę i otyłość powoduje to, co jemy, a nie ile jemy.
